Η μη αλκοολική λιπώδης διήθηση του ήπατος (NAFLD – Non Alcoholic Fatty Liver Disease) είναι ένας όρος που περιλαμβάνει μια σειρά ηπατικών διαταραχών που επηρεάζουν τους ανθρώπους που πίνουν λίγο έως καθόλου αλκοόλ. Όπως υποδηλώνει το όνομα, το κύριο χαρακτηριστικό του NAFLD είναι το υπερβολικό λίπος που αποθηκεύεται στα ηπατικά κύτταρα.
Η NAFLD είναι όλο και συχνότερη σε όλο τον κόσμο, ειδικά στα δυτικά έθνη. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, είναι η πιο κοινή μορφή χρόνιας ηπατικής νόσου, 75% του συνόλου Χρονίων Ηπατικών παθήσεων που επηρεάζει περίπου το ένα τέταρτο του πληθυσμού. Οι θάνατοι που σχετίζονται με το συκώτι αυξήθηκαν κατά 65% στις Ηνωμένες Πολιτείες μόλις τα τελευταία χρόνια από το 1999 ως το 2016, λαμβάνοντας χαρακτηριστικά επιδημικής κρίσης.
Προκειμένου να διαγνωστεί η NAFLD θα πρέπει να αποκλειστεί η χρόνια ηπατίτιδα B ή C , η νόσος του Wilson, η ανεπάρκεια α1-αντιθρυψίνης καθώς και τυχόν φαρμακευτική αγωγή (μεθοτρεξάτη, αμιοδαρόνη, ταμοξιφαίνη κτλ) που μπορούν να προκαλέσουν ηπατική στεάτωση.
Μερικά άτομα με NAFLD μπορούν να αναπτύξουν μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα (NASH), μια επιθετική μορφή λιπώδους ηπατικής νόσου, η οποία χαρακτηρίζεται από φλεγμονή του ήπατος και μπορεί να προχωρήσει σε προχωρημένες βλάβες (κίρρωση) και ηπατική ανεπάρκεια. Αυτή η βλάβη είναι παρόμοια με τη βλάβη που προκαλείται από τη βαριά χρήση αλκοόλ.
Ενώ για τη διάγνωση της απλής λιπώδους διήθησης (στεάτωση) όταν αφορά ποσοστό > 5% των ηπατοκυττάρων γίνεται σχετικά εύκολα με απεικονιστικές μεθόδους, κυρίως υπερηχογράφημα για τη διάγνωση της στεατοηπατίτιδας η πιο αξιόπιστη μέθοδος είναι η βιοψία ήπατος. Συνήθως η διάγνωση γίνεται σε συνδυασμό αιματολογικής εξέτασης (υψηλές τρανσαμινάσες στο αίμα-SGPT-SGOT) και επιβεβαίωσης με υπερηχογράφημα.
Η NAFLD συνήθως δεν προκαλεί σημεία και συμπτώματα. Όταν συμβαίνει, μπορεί να περιλαμβάνουν:
– Κούραση
– Πόνος ή δυσφορία στην άνω δεξιά κοιλία
– Δυσπεψία
– Σκουρόχρωμα ούρα
Πιθανά σημεία και συμπτώματα του NASH και των προχωρημένων ουλών (κίρρωση) περιλαμβάνουν:
– Κοιλιακή διόγκωση (ασκίτης)
– Διευρυμένα αιμοφόρα αγγεία ακριβώς κάτω από την επιφάνεια του δέρματος
– Διευρυμένος σπλήνας
– Κόκκινες παλάμες
– Κίτρινο δέρμα και μάτια (ίκτερος)
Αιτίες
Οι ειδικοί δεν γνωρίζουν ακριβώς γιατί κάποιοι συσσωρεύουν λίπος στο ήπαρ, ενώ άλλοι δεν το κάνουν. Ομοίως, υπάρχει περιορισμένη κατανόηση του γιατί κάποια λιπαρά συκώτια αναπτύσσουν φλεγμονή που εξελίσσεται στην κίρρωση.
Το NAFLD (μη αλκοολική λιπώδη διήθηση) και το NASH (στεατοηπατίτιδα) συνδέονται με τα εξής:
Το υπερβολικό βάρος ή την παχυσαρκία
Αντίσταση στην ινσουλίνη, στην οποία τα κύτταρα σας δεν μεταβολίζουν τους υδατάνθρακες επαρκώς σε απόκριση της ορμόνης ινσουλίνης
Υψηλό σάκχαρο στο αίμα (υπεργλυκαιμία), που υποδεικνύει προδιαβήτη ή τον διαβήτη τύπου 2
Υψηλά επίπεδα λιπιδίων, ιδιαίτερα τριγλυκεριδίων, στο αίμα με συσσώρευση στα ηπατοκύτταρα
Φαίνεται λοιπόν ότι πρωταρχικό ρόλο παίζει η αντίσταση στην ινσουλίνη, κύριο χαρακτηριστικό του μεταβολικού συνδρόμου.
Αυτά τα συνδυασμένα προβλήματα υγείας προάγουν την εναπόθεση λίπους στο ήπαρ. Για μερικούς ανθρώπους, αυτό το υπερβολικό λίπος δρα ως τοξίνη στα ηπατικά κύτταρα, προκαλώντας φλεγμονή του ήπατος και NASH (στεατοηπατίτιδα), γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε συσσώρευση ινώδους ιστού στο ήπαρ (κίρρωση).
Παράγοντες κινδύνου:
Ένα ευρύ φάσμα ασθενειών και καταστάσεων μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο του NAFLD (μη αλκοολική λιπώδη διήθηση ήπατος), συμπεριλαμβανομένων:
Υψηλή χοληστερόλη
Υψηλά επίπεδα τριγλυκεριδίων στο αίμα
Μεταβολικό σύνδρομο
Η παχυσαρκία, ιδιαίτερα όταν το λίπος είναι συγκεντρωμένο στην κοιλιακή χώρα
Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών
Απνοια ύπνου
Διαβήτης τύπου 2
Υποθυρεοειδισμός
Υπολειτουργική υπόφυση
Πέρα από τα κύρια χαρακτηριστικά του μεταβολικού συνδρόμου και τη σύνδεση με παθήσεις η NAFLD (μη αλκοολική λιπώδη διήθηση του ήπατος) απαιτεί την παρουσία και άλλων παραγόντων που συντελούν στο οξειδωτικό stress.
Τέτοιοι παράγοντες είναι:
– η έλλειψη γλουταθειόνης , βιταμίνης Ε , βιταμίνης C κυρίως από την υπεροξείδωση του λίπους
– Αυξημένος σίδηρος στο ήπαρ
– Απορρύθμιση λεπτίνης και αδιπονεκτίνης
– Δυσβίωση του εντέρου με μείωση προβιοτικών φιλικών βακτηριδίων και αύξηση των παθογόνων
– Τεελευταίες μελέτες συνδέουν τη NAFLD (μη αλκοολική λιπώδη διήθηση του ήπατος) και με γονιδιακούς παράγοντες , συγκεκριμένα με πολυμορφισμούς του TNF-A gene, μπορεί να ελεγχθεί με γονιδιακό DNA Test.
Θεραπευτική προσέγγιση
Το οπλοστάσιο για την αντιμετώπιση της Μη Αλκοολικής Λιπώδους Διήθησης διαρκώς εμπλουτίζεται, στοχεύει κυρίως στην αντιμετώπιση του μεταβολικού συνδρόμου μέσω αλλαγής τρόπου ζωής (διατροφή και άσκηση) αλλά και φαρμακευτικής παρέμβασης.
Περιλαμβάνονται λοιπόν φάρμακα έναντι του μεταβολικού συνδρόμου αλλά και ειδικές φαρμακευτικές ουσίες όπως το Ουρσοδεοξυχολικό οξύ ενώ τρέχουν μελέτες για την Βιταμίνη Ε , την χολίνη και αναστολείς TNF-A.
Ενθαρρυντικά αποτελέσματα προκύπτουν και από μελέτες με τις λεγόμενες συμπληρωματικές θεραπείες , όπως κατάλληλοι συνδυασμοί με προβιοτικά φιλικά βακτήρια και πρεβιοτικά καθώς και από την οζονοθεραπεία, την μικρή αλλά και τη μεγάλη αυτομετάγγιση.
Κωνσταντίνος Νικητίδης MD
1)Le MH, Devaki P, Ha NB, et al. Prevalence of non-alcoholic fatty liver disease and risk factors for advanced fibrosis and mortality in the United States. PLoS One. 2017;12(3):e0173499
2)Bakalar N. More Americans are dying of cirrhosis and liver cancer. New York Times. July 23, 2018: D4.
4) The role of cytokines in non-alcoholic fatty liver disease.Department of Medicine, Division of Gastroenterology and Hepatology, University Hospital Innsbruck, Innsbruck, Austria.
